د "د قرآن په ظاهر بسنه" د بڼو تر مېنځ توپير
(د "{{نیازمند گسترش}} {{شروع متن}} {{سوال}} ایا د قرآن په ظاهر بسنه کولی شو؟ {{پایان سوال}} {{پاسخ}} د قرآن په ظاهري معنا بسنه کول ځینې شرطونه لري، لکه د عربۍ ژبې پوهه، قرینو او محکم او متشابه آیتونو پېژندل. په یو عمومي ډل ویش کې، د قرآن آیتونه په دوو برخو محکماتو او..." تورو مخ جوړ شو) |
د سمون لنډیز نسته |
||
| ۱۴ کرښه: | ۱۴ کرښه: | ||
د [[قرآن کریم]] آیتونه په عمومي ډل ویش کې په دوو برخو ویشل کېږي: | د [[قرآن کریم]] آیتونه په عمومي ډل ویش کې په دوو برخو ویشل کېږي: | ||
# محکمات: هغه آیتونه چې تاویل ته اړتیا نلري. | # محکمات: هغه آیتونه چې تاویل ته اړتیا نلري. | ||
# [[محکم او متشابه|متشابهات]]: هغه آیتونه چې تاویل ته اړتیا لري، یعنې باید د محکمو آیتونو پر اساس یې باید معنا وشي چې هغه «[[ام الکتاب]]» دي | # [[محکم او متشابه|متشابهات]]: هغه آیتونه چې تاویل ته اړتیا لري، یعنې باید د محکمو آیتونو پر اساس یې باید معنا وشي چې هغه «[[ام الکتاب]]» دي.<ref>د آل عمران سورت، آیت ۷.</ref> | ||
که له ظاهرا مراد د باطن په مقابله کې وي، نو په ظاهر باندې بسنه کولی شو او د قرآن ظاهر حجت دی، ځکه چې د قرآن باطن باندې بې له [[معصومینو(ع)]] نور څوک نه پوهیږي. | که له ظاهرا مراد د باطن په مقابله کې وي، نو په ظاهر باندې بسنه کولی شو او د قرآن ظاهر حجت دی، ځکه چې د قرآن باطن باندې بې له [[معصومینو(ع)]] نور څوک نه پوهیږي.<ref>الواقعه، آیت ۷۹.</ref> دا حقیقت دی چې قرآن کریم څو بطنونه لري چې په ډیرو حدیثونو کې ورته اشاره شوې ده. | ||
[[امام علي(ع)]] وفرمایل: | [[امام علي(ع)]] وفرمایل: | ||
::«قرآن یو ښکلی ظاهري معنا لري او یو ژور باطن هم لري. د هغې حېرانوونکی معنې نه ختمیږي او پټ رازونه یې پای ته نه رسي.» | ::«قرآن یو ښکلی ظاهري معنا لري او یو ژور باطن هم لري. د هغې حېرانوونکی معنې نه ختمیږي او پټ رازونه یې پای ته نه رسي.».<ref>نهجالبلاغه، د محمد دشتي ژباړه، خطبه ۱۸، مخ ۶۴.</ref> | ||
[[جابر بن عبدالله]] له [[امام باقر(ع)]] څخه د یو قرآني آیت د تفسیر په اړه وپوښتل. امام(ع) ورت یو ځواب ورکړ، خو کله چې جابر بیا د همدې آیت په اړه وپوښتل، امام(ع) ورته بل رنګ ځواب ورکړ. جابر وویل: «تاسو مخکې ما ته بل ځواب راکړی و» امام(ع) وفرمایل: | [[جابر بن عبدالله]] له [[امام باقر(ع)]] څخه د یو قرآني آیت د تفسیر په اړه وپوښتل. امام(ع) ورت یو ځواب ورکړ، خو کله چې جابر بیا د همدې آیت په اړه وپوښتل، امام(ع) ورته بل رنګ ځواب ورکړ. جابر وویل: «تاسو مخکې ما ته بل ځواب راکړی و» امام(ع) وفرمایل: | ||
::«جابره! قرآن پټه معنا یعنی بطن لري، او د هغه بطن یې یو بل بطن هم شته. او په خپله هغه ظاهري معنا یې هم څو پوړۍ لري. ای جابره! د قرآن هیڅ شی د انساني عقل په وسیله نه شي تشریح کېدای، ځکه چې د یو آیت پیل کېدای شي یو موضوع بیان کړي، او پای یې بل موضوع ته اشاره ولري. قرآن یو څو داسې تړلی کلام دی چې بې شمېره مخونه لري.» | ::«جابره! قرآن پټه معنا یعنی بطن لري، او د هغه بطن یې یو بل بطن هم شته. او په خپله هغه ظاهري معنا یې هم څو پوړۍ لري. ای جابره! د قرآن هیڅ شی د انساني عقل په وسیله نه شي تشریح کېدای، ځکه چې د یو آیت پیل کېدای شي یو موضوع بیان کړي، او پای یې بل موضوع ته اشاره ولري. قرآن یو څو داسې تړلی کلام دی چې بې شمېره مخونه لري.».<ref>وګورئ: مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، جلد ۸۹، مخونه ۹۱، ۹۴، ۹۵.</ref> | ||
== د قرآن کریم په ظاهر باندې د بسنې کولو شرطونه == | == د قرآن کریم په ظاهر باندې د بسنې کولو شرطونه == | ||
که چیرې د قرآن په ظاهر باندې بسنه کول، په دې معنا وي چې په آیتونو باندې بې له دې چې قرینو ته پام وکړې، پوه شې، نو هیڅ کله په ظاهر باندې بسنه نه شي کیدی؛ ځکه چې د آیتونو په ظاهر باندې د عربۍ ژبې په قواعدو باندې له پوهیدو سربېره ځینو قرینو ته پاملرنه هم ضروري ده لکه نورو آیتونو، حدیثونو ته. حتی په هغه آیتونو کې هم چې په ظاهره محکم آیتونو ګڼل کیږي؛ ځکه چې د قرآن آیتونو یو له بل سره تړلي دي او ځینې یې د ځینو نورو لپاره قرینې دي. همدارنګ د [[پیغمبر(ص)]] روایتونه او ورپسې د [[اهلبیتو(ع)]] روایتونه چې د هغوي د قرآن مفسران او بیان کوونکي وو، باید ورته پام وشي او په خپله قرآن هم دا خبره څرګنده کړی «ما دا ذکر(قرآن) پر تا نازل کړ څو هغه خلکو ته روښانه کړې چې ورباندې نازل شوي دي، ښايي فکر وکړي.» | که چیرې د قرآن په ظاهر باندې بسنه کول، په دې معنا وي چې په آیتونو باندې بې له دې چې قرینو ته پام وکړې، پوه شې، نو هیڅ کله په ظاهر باندې بسنه نه شي کیدی؛ ځکه چې د آیتونو په ظاهر باندې د عربۍ ژبې په قواعدو باندې له پوهیدو سربېره ځینو قرینو ته پاملرنه هم ضروري ده لکه نورو آیتونو، حدیثونو ته. حتی په هغه آیتونو کې هم چې په ظاهره محکم آیتونو ګڼل کیږي؛ ځکه چې د قرآن آیتونو یو له بل سره تړلي دي او ځینې یې د ځینو نورو لپاره قرینې دي. همدارنګ د [[پیغمبر(ص)]] روایتونه او ورپسې د [[اهلبیتو(ع)]] روایتونه چې د هغوي د قرآن مفسران او بیان کوونکي وو، باید ورته پام وشي او په خپله قرآن هم دا خبره څرګنده کړی «ما دا ذکر(قرآن) پر تا نازل کړ څو هغه خلکو ته روښانه کړې چې ورباندې نازل شوي دي، ښايي فکر وکړي.».<ref>سوره نحل، 44 آیت</ref> | ||
خو په متشابه ایتونو کې په ظاهر باندې بسنه نه شو کولید بیلګې په توګ {{قرآن|وَجَاءَ رَبُّکَ وَالْمَلَکُ صَفًّا صَفًّا}} | خو په متشابه ایتونو کې په ظاهر باندې بسنه نه شو کولید بیلګې په توګ {{قرآن|وَجَاءَ رَبُّکَ وَالْمَلَکُ صَفًّا صَفًّا}}<ref>الفجر، آیت ۲۲.</ref> د دې آیت په ظاهر کې دا معنا کیږي چې ستا رب راغی او ملائیکې په قطارونو کې راغلی. یا د په دې آیت کې {{قرآن|الرَّحْمَنُ عَلَی الْعَرْشِ اسْتَوَی}}<ref>طه، آیت ۵.</ref> د دې آیت په ظاهر کې معنا داسې ده چې [[الله تعالی]] په عرش باندې سپور دی. | ||
دا آیتونه او نور ټول متشابه آیتونه باید د محکمو آیتونو ترڅنګ کیښودی شي لکه {{قرآن|... لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَهُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ}} | دا آیتونه او نور ټول متشابه آیتونه باید د محکمو آیتونو ترڅنګ کیښودی شي لکه {{قرآن|... لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَهُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ}}<ref>الشوری، آیت ۱۱.</ref> او معنا او تفسیر یې وشي چې د خدای له راتلو مراد د خدای امر راتلل دي او له «استوی» څخه مراد خدای پاک سلطه ده او که دلته یوازې په ظاهري معنې بسنه وشي نو لازمه یې دا کیږي چې خدای بدن ولري. | ||
[[وهابیان]] یوازی د آیتونو ظاهر باندې بسنه کوي او عقلي اصولو او محکمو آیتونو ته پاملرنه نه کوي: | [[وهابیان]] یوازی د آیتونو ظاهر باندې بسنه کوي او عقلي اصولو او محکمو آیتونو ته پاملرنه نه کوي: | ||
::«خدای ځان او طرف لري او په هغه عرش باندې سپور دی چې له اسمانونو پورته دی. خدای په حقیقي معنې کې لاسونه او سترګې لري» | ::«خدای ځان او طرف لري او په هغه عرش باندې سپور دی چې له اسمانونو پورته دی. خدای په حقیقي معنې کې لاسونه او سترګې لري».<ref>ابن حجر عسقلانی، الدر الکاهنه، بیروت، مخ ۱۴۵. وګورئ: احمد بن زینی چلان مفتی مکه، سرگذشت وهابیّت، ژباړن: ابراهیم وحید دامغاني، نشر گلستان کوثر، لومړی چاپ، ۱۳۷۶، مخ ۱۶.</ref> | ||
او هغوي وايي: «خدای پاک هره شپه ځمکې ته راښکته کیږي او سهار بیرته ځي.» | او هغوي وايي: «خدای پاک هره شپه ځمکې ته راښکته کیږي او سهار بیرته ځي.»<ref>ابن تیمیّه، الفتاوی الکبری، بیروت، دارالمعرفه، مخونه ۲۱–۲۳.</ref> همداسې خبرې حنبلیانو، [[حشویه]] او [[اباضیه]] فرقو هم کړي دي.<ref>سبحانی، جعفر، بحوث فی الملل و النحل، قم، د حوزه علمیه اداره، دوهم چاپ، ۱۴۱۵، جلد ۲، مخ ۲۴۷.</ref> | ||
== فوټ نوټ == | == فوټ نوټ == | ||
د ۲۳:۲۳, ۲۸ فبروري ۲۰۲۵ پورې تازه بڼه
- تغییر_مسیر الگو:پاسخ
ایا د قرآن په ظاهر بسنه کولی شو؟
د قرآن په ظاهري معنا بسنه کول ځینې شرطونه لري، لکه د عربۍ ژبې پوهه، قرینو او محکم او متشابه آیتونو پېژندل. په یو عمومي ډل ویش کې، د قرآن آیتونه په دوو برخو محکماتو او متشابهاتو ویشل کېږي:
- محکمات: هغه آیتونه چې تفسیر ته اړتیا نلري او معنا یې څرګنده ده.
- متشابهات: هغه آیتونه چې د محکمو آیتونو په وسیله تاویل کیږي.
دې ته په پام که له ظاهره مطلب د باطن په مقابله کې وي، نو د قرآن ظاهر حجت او معتبر دی. خو که له ظاهره مراد، هغه آیتونو ته پاملرنه وي بې له دې چې قرینو ته یې وکتل شي او وباندې پوه شي، نو هیڅ کله په ظاهر باندې بسنه نه شو کولی.
د قرآن د آیتونو ظاهري معنا اخستل
د قرآن کریم آیتونه په عمومي ډل ویش کې په دوو برخو ویشل کېږي:
- محکمات: هغه آیتونه چې تاویل ته اړتیا نلري.
- متشابهات: هغه آیتونه چې تاویل ته اړتیا لري، یعنې باید د محکمو آیتونو پر اساس یې باید معنا وشي چې هغه «ام الکتاب» دي.[۱]
که له ظاهرا مراد د باطن په مقابله کې وي، نو په ظاهر باندې بسنه کولی شو او د قرآن ظاهر حجت دی، ځکه چې د قرآن باطن باندې بې له معصومینو(ع) نور څوک نه پوهیږي.[۲] دا حقیقت دی چې قرآن کریم څو بطنونه لري چې په ډیرو حدیثونو کې ورته اشاره شوې ده.
امام علي(ع) وفرمایل:
- «قرآن یو ښکلی ظاهري معنا لري او یو ژور باطن هم لري. د هغې حېرانوونکی معنې نه ختمیږي او پټ رازونه یې پای ته نه رسي.».[۳]
جابر بن عبدالله له امام باقر(ع) څخه د یو قرآني آیت د تفسیر په اړه وپوښتل. امام(ع) ورت یو ځواب ورکړ، خو کله چې جابر بیا د همدې آیت په اړه وپوښتل، امام(ع) ورته بل رنګ ځواب ورکړ. جابر وویل: «تاسو مخکې ما ته بل ځواب راکړی و» امام(ع) وفرمایل:
- «جابره! قرآن پټه معنا یعنی بطن لري، او د هغه بطن یې یو بل بطن هم شته. او په خپله هغه ظاهري معنا یې هم څو پوړۍ لري. ای جابره! د قرآن هیڅ شی د انساني عقل په وسیله نه شي تشریح کېدای، ځکه چې د یو آیت پیل کېدای شي یو موضوع بیان کړي، او پای یې بل موضوع ته اشاره ولري. قرآن یو څو داسې تړلی کلام دی چې بې شمېره مخونه لري.».[۴]
د قرآن کریم په ظاهر باندې د بسنې کولو شرطونه
که چیرې د قرآن په ظاهر باندې بسنه کول، په دې معنا وي چې په آیتونو باندې بې له دې چې قرینو ته پام وکړې، پوه شې، نو هیڅ کله په ظاهر باندې بسنه نه شي کیدی؛ ځکه چې د آیتونو په ظاهر باندې د عربۍ ژبې په قواعدو باندې له پوهیدو سربېره ځینو قرینو ته پاملرنه هم ضروري ده لکه نورو آیتونو، حدیثونو ته. حتی په هغه آیتونو کې هم چې په ظاهره محکم آیتونو ګڼل کیږي؛ ځکه چې د قرآن آیتونو یو له بل سره تړلي دي او ځینې یې د ځینو نورو لپاره قرینې دي. همدارنګ د پیغمبر(ص) روایتونه او ورپسې د اهلبیتو(ع) روایتونه چې د هغوي د قرآن مفسران او بیان کوونکي وو، باید ورته پام وشي او په خپله قرآن هم دا خبره څرګنده کړی «ما دا ذکر(قرآن) پر تا نازل کړ څو هغه خلکو ته روښانه کړې چې ورباندې نازل شوي دي، ښايي فکر وکړي.».[۵]
خو په متشابه ایتونو کې په ظاهر باندې بسنه نه شو کولید بیلګې په توګ کينډۍ:قرآن[۶] د دې آیت په ظاهر کې دا معنا کیږي چې ستا رب راغی او ملائیکې په قطارونو کې راغلی. یا د په دې آیت کې کينډۍ:قرآن[۷] د دې آیت په ظاهر کې معنا داسې ده چې الله تعالی په عرش باندې سپور دی.
دا آیتونه او نور ټول متشابه آیتونه باید د محکمو آیتونو ترڅنګ کیښودی شي لکه کينډۍ:قرآن[۸] او معنا او تفسیر یې وشي چې د خدای له راتلو مراد د خدای امر راتلل دي او له «استوی» څخه مراد خدای پاک سلطه ده او که دلته یوازې په ظاهري معنې بسنه وشي نو لازمه یې دا کیږي چې خدای بدن ولري.
وهابیان یوازی د آیتونو ظاهر باندې بسنه کوي او عقلي اصولو او محکمو آیتونو ته پاملرنه نه کوي:
- «خدای ځان او طرف لري او په هغه عرش باندې سپور دی چې له اسمانونو پورته دی. خدای په حقیقي معنې کې لاسونه او سترګې لري».[۹]
او هغوي وايي: «خدای پاک هره شپه ځمکې ته راښکته کیږي او سهار بیرته ځي.»[۱۰] همداسې خبرې حنبلیانو، حشویه او اباضیه فرقو هم کړي دي.[۱۱]
فوټ نوټ
- ↑ د آل عمران سورت، آیت ۷.
- ↑ الواقعه، آیت ۷۹.
- ↑ نهجالبلاغه، د محمد دشتي ژباړه، خطبه ۱۸، مخ ۶۴.
- ↑ وګورئ: مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، جلد ۸۹، مخونه ۹۱، ۹۴، ۹۵.
- ↑ سوره نحل، 44 آیت
- ↑ الفجر، آیت ۲۲.
- ↑ طه، آیت ۵.
- ↑ الشوری، آیت ۱۱.
- ↑ ابن حجر عسقلانی، الدر الکاهنه، بیروت، مخ ۱۴۵. وګورئ: احمد بن زینی چلان مفتی مکه، سرگذشت وهابیّت، ژباړن: ابراهیم وحید دامغاني، نشر گلستان کوثر، لومړی چاپ، ۱۳۷۶، مخ ۱۶.
- ↑ ابن تیمیّه، الفتاوی الکبری، بیروت، دارالمعرفه، مخونه ۲۱–۲۳.
- ↑ سبحانی، جعفر، بحوث فی الملل و النحل، قم، د حوزه علمیه اداره، دوهم چاپ، ۱۴۱۵، جلد ۲، مخ ۲۴۷.