په اودس کې د سر او پښو د مسح کولو څرنګوالی
د مائدي د سوري د شپږمي آیي له مخې په اودس کې د سر او پښو د مسح کولو څرنګوالی څنگه دی؟
د «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَی الصَّلاه فَاغْسِلُوا وُجُوهَکمْ وَأَیْدِیَکمْ إِلَی الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِکمْ وَأَرْجُلَکمْ إِلَی الْکعْبَیْنِ» د آيې او د اودس په اړوند د ډېرو اخبارو او روايتونو او د اماميه وو د اجماع په استناد سره، په اودس کي د مخ او د لاسونو د مينځلو څخه وروسته بايد د اودس د اوبو په لوندوالي سره چې په لاس کي پاتې دی، لومړۍ د سر پرمخکينۍ برخه او وروسته د پښو پر مخ باندي مسح وشي.
د سر مسح کول
دا آیت په ښکاره توګه څرګندوي چې پرسر باندي بايد مسح وشي؛ ځکه د «ب» توری چې په «برؤوسکم» کي راغلې ده د ځينوروايتونو [۱] او ځينو لغاتوالو [۲] د تصريح له مخې د «تبعيض» په معنا ده؛ يعنې آيه وايي د سر يوه برخه مسح کړئ چې زموږ په روایتونو کي [۳] د هغه ځای د يوه په څلورم کي محدود شوی دی او بايد د سر په څلورمه برخه باندي که څه هم لږ وي د لاس په واسطه مسح وشي.
هغه څه چې د اهل سنتو په ځینو فرقو کې ترسره کيږي چې ټول سر او حتی غوږونه مسح کوي، د آیت سره مطابقت نه لري.
د پښو مسح کول
د «رَوْسَكَم» تر څنګ د «ارجلکم» راتلل دا ثابتوي چې پښې هم باید مسح شي؛ نه دا چې هغه ومینځل شي. همدارنګه په دقيقه څيړنه کي «ارجلَکم» د «لام» د فتحې سره لوستل کیږي. دا ځکه چې د «رؤوسکم» پر ځای باندي عطف شوی دی نه پر«وجوهکم» باندي[۴] او دا چې يوه منصوبه کلمه پر مجروره کلمه باندي عطف کيږي په عربي ژبه کې عام دی؛ د مثال په توګه عربانو وايي: «لیس فَلانٌ بِقائِمٍ وَ لا ذاهباً»[۵] يعني پلانی نه ولاړ دی او تلونکی. سربېره پر دې ګڼ شمېر قرائت کوونکو هم «ارجلِکم» يې د جرّ سره تلاوت کړی دی.[۶]
سربېره پر دې داسي نه شو استنباط کولای چې «ارجلَكم» پر «وجوهَکم» باند عطف شوی وي؛ ځکه د سراو پښو مسح کول د مخ او د لاسونو د مينځلو د حکم د بشپړېدو څخه وروسته راغلی دی. که «ارجلَکم» پر «وجوهَکم» باندي عطف شي د قرآن کريم د بلاغت پر خلاف دی.[۷] په دې اړه امام صادق (ع) فرمايلې دي: «پر سر او پښو باندي مسح وکړه او لومړی ښۍ پښه مسح کړه».[۸]
د جواهرالکلام د کتاب لیکونکی د دې مسئلې په باره کې ويلي دي: د اودس له واجباتو څخه يو د پښو مسح کول دی او پر دې مسئله باندي هم محصل اجماع او هم منقول اجماع شتون لري، بلکې دا حکم د شيعه د مذهب له ضرورياتو څخه دی او پر دې حکم باندي متواتر روایتونه راغلي دي». [۹]
د پښو مسح کول د ګوتو له څوکو څخه تر «کعب» پورې دی، د «کعب» په اړه اکثره شیعه فقهاوو په دې باور دي چې «کعب» د پښو مفصل (ښينګر) ته وايي. خو ځینې د عربو د لغاتو په پاملرنې سره ويلې دي چې د پښو پر شاه راوتلي ځای ته کعب ويل کيږي.
د شيعه د فقه له نظره چې د قرآن او سنتو څخه اخيستل شوی دی په دې کې شک نشته چې په اودس کې د مخ او لاسونو له مينځلو وروسته د سر او پښو مسح کول ضروري دی او د مسح پرځای د پښو مينځل اودس باطلوي. البته د جواهرالکلام د کتاب خاوند او د مرحوم شیخ طوسي د نقل له مخې په اهل سنت کي هم داسې کسان شته چې د پښو مسح کول یې روا ګڼلي دي: ابوالحسن بصري، ابن جریر طبري، ابوعلي جبايي په دې عقیده دي چې انسان د پښو د مسح کولو او مينځلو تر منځ واکمن دی.[۱۰]
سر چينې
- ↑ شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۹۲ق، ۱ټوک، د اودس له ابوابو څخه ۲۳باب، ۴ حدیث، ۲۹۱مخ.
- ↑ ابن هشام، مغنی اللبیب، د «ب» توری، ۱۴۲مخ.
- ↑ وسائل الشیعه، د اودس له ابوابو څخه ۲۲باب، ۳–۱حديث، ۲۸۹مخ.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، د نمونه تفسیر، ۴ټوک، ۲۸۷مخ.
- ↑ ابو علی فضل بن طبرسی، مجمع البیان، بیروت، احیاء التراث العربی، ۱۳۲۹ل، ۳ټوک، ۱۶۵مخ.
- ↑ مجمع البيان، ۳ټوک، ۱۶۳مخ؛ د نمونه تفسیر، ۴ټوک، ۲۸۷مخ.
- ↑ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، درېيم چاپ، ۱۳۹۴ق، ۵ټوک، ۲۳۹مخ.
- ↑ «امسح علی مقدّم رأسک و امسح علی القدمین و ابدأ بالشقّ الأیمن». وسائل الشیعه، تهران، مکتبه الاسلامیه، ۱۳۹۸ق، ۱ټوک، ۲۹۴مخ، د اودس له ابوابو څخه ۲۵باب، ۱ح.
- ↑ نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۹۲ق، ۲ټوک، ۲۰۶مخ.
- ↑ جواهر الکلام، ۲ټوک، ۲۰۶مخ؛ طوسی، ابو جعفر محمد، الخلاف، ۱ټوک، ۱۴مخ، ۴۰ مسئله.